منبع:مهر/

کتاب «تقی اِرانی؛ یک زندگی کوتاه» نوشته یونس جلالی توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شد.

به گزارش الفبای زبان، کتاب «تقی اِرانی؛ یک زندگی کوتاه» نوشته یونس جلالی به‌تازگی توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب، زندگینامه تقی ارانی است که البته ترجمه‌ای از یک‌کتاب انگلیسی است و این‌ترجمه براساس نسخه‌ای انجام شده که سال ۲۰۱۹ انتشارات Springer Nature به‌قلم یونس جلالی چاپ کرده است.

تقی ارانی شخصیت اصلی این‌کتاب، متولد ۱۲۱۸ و درگذشته به سال ۱۳۱۸ نظریه‌پرداز و موسس فکری حزب توده است. او را به‌عنوان نویسنده، شیمیدان و کنش‌گر سیاسی می‌شناسند که دشمنی‌هایی با رضاخان پهلوی داشت و مدتی را دستگیر شد. ارانی یکی از اعضای گروه پنجاه و سه معروف است که همگی از اعضای حزب توده بودند و اواخر سال ۱۳۱۵ تا اوایل سال ۱۳۱۶ به تدریج دستگیر و در زندان موقت تهران و قصر زندانی شدند.

یونس جلالی به‌عنوان مولف اثر پیش‌رو می‌گوید نسخه فارسی این‌کتاب با نسخه انگلیسی‌اش، تطابق کامل ندارد و مطالبی را که مخاطب ایرانی با آن‌ها آشنایی ندارد، حذف کرده است. در متن انگلیسی، اشتباهاتی هم وجود داشته که در نسخه فارسی تصحیح شده‌اند.

مولف کتاب پیش‌رو برای تهیه این‌کتاب، اسناد و مدارک خانوادگی ارانی را از خانواده او گرفته است. همچنین ۱۳‌نامه‌ای را که مهدی آذر وزیر فرهنگ دولت مصدق، سیدمحمدعلی جمالزاده، بزرگ علوی، انور خامه‌ای و آیرملو از شاگردان ارانی در مدرسه نظام در فاصله زمانی دی ۱۳۴۶ تا خرداد ۶۶ نوشته‌اند و خاطراتی از ارانی را شامل می‌شوند، از آن‌ها دریافت کرده است.

جلالی در پیشگفتار کوتاه خود بر کتاب می‌گوید «تقی اِرانی: یک زندگی کوتاه» روایت دورانی است که یک قرن با ما فاصله دارد. او می‌گوید در این کتاب از خلال زندگی تقی ارانی به میراث نظری‌اش پی می‌بریم که سه بُعد دارد؛ بُعد اول مربوط است به مفهوم اراده که مفهومی روانشناسی است و تحت تأثیر نظریه‌ ویلهلم وونت؛ بُعد دوم عاملی است که باعث می‌شود اعمال ما هوشمندانه باشند و از آنجایی که عزم به عمل منتهی می‌شود، ارانی اساس را بر نقش تعیین‌کننده‌ قدرت منطق و استدلال می‌گذارد و بُعد سوم را که نحوه‌ بروز این منطق در حیطه‌های مختلف فعالیت انسانی است مطرح می‌کند. به نظر ارانی فیزیک شیمی و زیست‌شناسی تجلی منطق دیالکتیک‌اند و همین منطق در قلمرو علوم انسانی به‌ویژه فلسفه‌ اجتماعی و سیاسی متجلی می‌شود.

کتاب پیش رو ۱۶ فصل دارد که عناوین‌شان به این‌ترتیب است:

«دستگیری (۱۳۱۶)»، «تبریز (۱۲۸۰-۱۲۹۱)»، «تهران (۱۲۹۱-۱۳۰۱)»، «برلین (۱۳۰۱-۱۳۰۷)»، «ممارست در علوم آلمان»، «تلاش در شرق‌شناسی»، «چشم‌انداز روان‌شناسی»، «خودآموخته در روان‌شناسی»، «آغاز فعالیت سیاسی»، «تاملات سیاسی»، «بازگشت، دوران آرام (۱۳۰۸-۱۳۱۲)»، «دوران ناآرام (۱۳۱۳-۱۳۱۵)»، «بازی ژئوپولیتیک»، «پایان زندگی (۱۳۱۶-۱۳۱۸)» و «میراث تقی ارانی».

پس از این‌فصول هم منابع خارجی، منابع فارسی، تصاویر و نمایه کتاب درج شده‌اند.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

اتفاقات پشت پرده که موجب فاجعه نهایی شد از این قرار بودند: کامران پس از ملاقات با ارانی در مسکو یادداشتی به بالادستی‌های خود نوشت (شهریور ۱۳۱۴) با این‌مضمون که ارانی می‌تواند برای آنها فرد مفیدی باشد. چندماه بعد شخصی به‌نام اُبرلیانی که او نیز متخصص ایران بود و در دفتر کمینترن در مسکو کار می‌کرد گزارشی نوشت (آذر ۱۳۱۴) که ارانی فرزند یک ملاک است و گرایش‌های بورژوایی دارد و شخص قابل اعتمادی نیست. چندماه بعد (فروردین ۱۳۱۵) یادداشتی تهیه شد، ظاهرا در پاسخ به این پرسش که آیا ارانی هنوز در خاک روسیه است،‌ به این‌مضمون که او دیگر اینجا نیست (تنها یادداشت حاوی پاسخ به جای مانده است). درست یک ماه پیش از این تاریخ (اسفند ۱۳۱۴) ارانی موفق شد اثر خیام را در تهران به چاپ برساند، با مقدمه مشروحی که جایگاه آن را در سیر تکامل هندسه از دوران یونان تا دوره حاضر (هندسه غیراقلیدسی و کاربرد آن در فرضیه نسبیت) مشخص می‌کرد؛ و در این‌مقدمه از روزن که به‌تازگی فوت کرده بود تقدیر کرد و شرحی را از کوشش‌های او در شرق‌شناسی به دست داد. کمی بعدتر نسخه‌هایی خطی از ترجمه مانیفست کمونیست (اثر مارکس و انگلس) و بیانیه روز کارگر (۱۱ اردیبهشت ۱۳۱۵)‌، که شرحی از اوضاع ایران و شرایط بین‌المللی بود، در تهران در بین افرادی که پیش‌تر حول محله دنیا حلقه‌هایی به وجود آورده بودند پخش شد. و یک ماه پس از این‌واقعه ارانی به سمت معاونت وزارت صنایع، مسئول مراکز تعلیماتی وابسته به این وزارت‌خانه، برگزیده شد.

این‌کتاب با ۴۷۴ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۹۶ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر شده است.